Urodzony w 1755 roku Stanisław Staszic po studiach geologicznych odbytych we Francji, związał się ze szlachecką rodziną Zamoyskich, u których pełnił rolę guwernera dla dwóch synów Andrzeja Zamoyskiego, byłego wielkiego kanclerza koronnego. Po zakończeniu tej pracy poświęcił się podróżom po kraju i Europie, których owocem stała się wydana w 1815 roku publikacja „O ziemorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski”, uznawana za pierwszy polski przewodnik geograficzny Tatr, co Staszicowi przyniosło nieoficjalny tytuł „ojca geologii polskiej”.
Prężnie rozwijała się również kariera Staszica jako działacza publicznego, pomimo iż urzędy zaczął zajmować relatywnie późno, dopiero jako człowiek pięćdziesięcioletni, nie mogąc do tej pory pokonać nieprzebytej bariery, jakim było jego pochodzenie mieszczańskie, odgradzające go od możliwości czynnego uczestnictwa w życiu politycznym. W lutym 1807 roku został członkiem Izby Edukacyjnej, w ramach której był niezwykle aktywny. Miał niepośredni udział w organizowaniu nowoczesnego szkolnictwa opartego na powszechności, ujednoliceniu programu nauczania i nacisku kładzionym na wykształcenie praktyczne. Staszic szukał dodatkowych wpływów na oświatę, zajmował się remontami budynków szkolnych, wizytował szkoły, był obecny na egzaminach, popierał przyznawanie stypendiów zagranicznych.
W latach 1816 – 1824 Stanisław Staszic pełnił funkcję dyrektora generalnego Wydziału Przemysłu i Kunsztów Królestwa Polskiego, przyczyniając się w tym czasie do rozbudowy Staropolskiego Okręgu Przemysłowego i założenia w Kielcach w roku 1816 Szkoły Akademiczno-Górniczej, będącej pierwszą w historii polską uczelnią tego typu, która nie odstawała poziomem kształcenia od standardów europejskich. Wśród 40-45 absolwentów tej szkoły znaleźli się najwybitniejsi polscy inżynierowie, którzy do końca XIX w., zajmując odpowiednie stanowiska w kopalniach i hutach, pracowała na rzecz rozwoju przemysłu w Królestwie Polskim.
Stanisław Staszic zmarł 20 stycznia 1826 roku w Warszawie. Przez całe życie znany był z oszczędności, dzięki której udało mu się zgromadzić znaczny majątek, który niemalże w całości przeznaczył w testamencie na cele dobroczynne i instytucje pożytku publicznego. Uroczystości pogrzebowe Staszica przybrały kształt manifestacji społecznej wyrażającej żal po stracie znanego filantropa, poważanego naukowca i oddanego sprawie reformatora szkolnictwa i przemysłu.
2 września 1906 roku odsłonięto pomnik Stanisława Staszica w Kielcach – był to pierwszy świecki pomnik w Kielcach i pierwszy pomnik Staszica w kraju.
Źródło: OMPiO
