Piątek, 18 lipca 2025 - Kamila, Karoliny, Roberta

Bodzentyn - zamek A A A

Piątek, 20 lutego 2009 Autor: Agnieszka Markiton
Główna rezydencja krakowskich biskupów znajdowała się w Krakowie. Jednak krakowscy infułaci, którzy byli właścicielami ogromnych dóbr ziemskich, musieli posiadać także inne siedziby, związane z terenem, gdzie dobra te się znajdowały.
W rejonie Gór Świętokrzyskich pierwszą z takich siedzib był dwór w Tarczku, którego materialnych śladów nie udało się dotąd odnaleźć. Na początku wieku XIV biskup Bodzanta z Jankowa opuścił Tarczek i zbudował drewniany dwór na wzniesieniu nad rzeką Psarką. Założył też w pobliżu miasto, które od jego imienia nazwano Bodzentynem. Miasto wkrótce stało się centrum majątków biskupich, a z czasem przejęło też funkcje handlowe i usługowe po chylącym się ku upadkowi Tarczku.
Murowany, gotycki zamek bodzentyński zbudował w II połowie XIV wieku (przed rokiem1380) następca Bodzanty na krakowskim stolcu biskupim, Florian z Mokrska. Zamek, którego umocnienia połączone były z fortyfikacjami miejskimi, stanowił przez kilka stuleci ulubione miejsce pobytu biskupów. W roku 1410 gościł w nim także Władysław Jagiełło, przyjmując tu posłów pomorskich.
W II połowie XVI stulecia zamek z inicjatywy biskupa Franciszka Krasińskiego został gruntownie przebudowany, stając się renesansową rezydencją, w pełni zgodną z wymaganiami nowej epoki. Pracami kierował pochodzący z Italii budowniczy, Jan Balcer. Oprócz trzykondygnacyjnego głównego gmachu, powstały wtedy dwa inne obiekty - dla gości i dla służby. Kolejna przebudowa miała miejsce w wieku XVII - ukończono ją w roku 1691. Jej inicjatorem był biskup Jan Małachowski a autorem Franciszek Solari. Zamek uzyskał wówczas plan w kształcie podkowy dwoma bocznymi skrzydłami - pawilonami. O ile zaprojektowane wówczas elewacje były absolutnie nowoczesne, o tyle detal kamieniarski wykazywał pewne zapóźnienie. Ostatnim inwestorem w bodzentyńskiej rezydencji był w II połowie XVIII wieku biskup Kajetan Sołtyk, zatrudniając wybitnego architekta tamtych czasów, Jakuba Fontanę. Znaczenie zamku w Bodzentynie maleć zaczęło już od czasu wybudowania w Kielcach biskupiego pałacu, ale kresem tego obiektu stało się uchwalone przez Sejm Czteroletni upaństwowienie biskupich dóbr. Sposób użytkowania zamku w wieku XIX doprowadził go do stanu ruiny, z której nikt go już nie podźwignął. Austriacy urządzili w zamkowych pomieszczeniach spichlerz. Potem znajdował się w nich wojskowy szpital. Zachowany opis z roku 1820 informuje: "...zamek biskupi ma trzy piętra, gmach ogromny zruynowany...". W roku 1843 istniał zamysł rozebrania zamku. Dokonywali tego stopniowo ale konsekwentnie, mimo ogłoszonego w tej materii zakazu władz, okoliczni mieszkańcy, traktując rozpadający się zamek, jako niezwykle tani - bo darmowy - magazyn materiałów budowlanych.
W ostatnich latach prowadzone były tu prace badawcze, na podstawie których opracowywano dokumentację naukową i projektowo - konserwatorską, aby zamek zachować i zabezpieczyć w stanie tak zwanej "trwałej ruiny" a przy tym wydobyć na światło dzienne, by pokazywać turystom, najstarsze, gotyckie relikty. Jedynym elementem, który zachował się w nie najgorszym stanie i wciąż stanowi dowód minionej świetności zamku, jest późnorenesansowy portal główny, wykonany z czerwonego piaskowca.

Tekst: Roman Mirowski
Źródło: Roman Mirowski, Świętokrzyski album, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie - Regionalny Ośrodek w Kielcach / Mediateka. 2004.

Słowniczek:
Renesans (odrodzenie) w architekturze stanowił odzwierciedlenie poglądów filozoficznych odrodzenia, poszukujących wzorców w świecie antycznym. Renesans otworzył erę nowożytną w sztuce i trwał od schyłku średniowiecza do początków baroku. Ponieważ różnice czasowe rozkwitu renesansu w różnych krajach są ogromne (np. między Włochami i Europą Północną), nie jest możliwe ustalenie jednolitych dat, w których panował, na ogół przyjmuje się, że rozwijał się on w danym kraju od końca epoki średniowiecznej.
Portal to ozdobne obramienie drzwi wejściowych w kościołach, zamkach, pałacach, ratuszach, bogatszych kamienicach czasami także drzwi wewnętrznych. Ozdoba w zależności od epoki zróżnicowana pod względem architektonicznym.

ZDJĘCIA

Zamek w Bodzentynie - Rycina - Roman Mirowski
Zamek w Bodzentynie - Murowany zamek zbudowany w II poł. XiV w.
Zamek w Bodzentynie - W II poł. XVI w. został przebudowany na renesansową rezydencję
Zamek w Bodzentynie - Wschodnie skrzydło boczne
Zamek w Bodzentynie - Trzykondygnacyjny gmach główny
Zamek w Bodzentynie - Późnorenesansowy portal główny z czerwonego piaskowca
Zamek w Bodzentynie - Ciekawy zwornik w portalu głównym
Zamek w Bodzentynie - Po kolejne przebudowie zamek uzyskał plan w kształcie podkowy
Zamek w Bodzentynie - Wschodnie skrzydło boczne od wewnątrz
Zamek w Bodzentynie - Fragment skrzydła północnego
Zamek w Bodzentynie - Pozostałość renesansowych otworów okiennych
Zamek w Bodzentynie - Narożnik zamku z otworami okiennymi
Zamek w Bodzentynie - Oryginalnie zachowane obramowanie renesansowego okna
Zamek w Bodzentynie - Widok z zamku na rzekę

VI Chopinowskie inspiracje w ogrodzie włoskim Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach

W sobotę, 12 lipca, w ogrodzie włoskim Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach będzie...

„Kosmonauta” – rzeźba Sławomira Micka w Ogrodzie Botanicznym w Kielcach

W Ogrodzie Botanicznym w Kielcach można oglądać rzeźbę pt. „Kosmonauta”, której autorem jest...

XIV Lato w Filharmonii Świętokrzyskiej

Zbliża się XIV Lato w Filharmonii. W kolejne piątki, od 11 lipca do 29 sierpnia na dziedzińcu...

Wielka inscenizacja koronacji Bolesława Chrobrego na Karczówce w Kielcach już niebawem!

23 i 24 sierpnia na kieleckiej Karczówce odbędzie się wyjątkowe i przygotowane z wielkim...

Święto Gminy Nowiny 2025

Zbliża się Święto Gminy Nowiny. Z tej okazji 28 czerwca na placu przy Parku Wodnym Perła w...

MegaMoc Piekoszowa 2025

W najbliższy weekend, 28 i 29 czerwca, odbędzie się największa piekoszowska impreza, czyli...

11 lipca rozpoczyna się XVIII Festiwal WIELKI OGIEŃ im. Miry Kubasińskiej

Legendarny zespół SBB i Krzysztof Cugowski z zespołem mistrzów będą gwiazdami tegorocznej – XVIII...

Koncert pt. "Świętokrzyskie gwiazdy wokalistyki"

30 czerwca (w poniedziałek) o godz. 20.00 w sali Teatralnej Wojewódzkiego Domu Kultury w Kielcach...

Powered by Actualizer & Heuristic
Copyright © 2014 by PIK KIELCE
Licznik odwiedzin: 69 443 080
Polityka prywatności | Mapa strony

Cookies

Ta strona korzysta z cookies, które instalowane są w Twojej przeglądarce, więcej informacji w Polityce Prywatności