Piątek, 5 grudnia 2025 - Kryspiny, Norberta, Sabiny

Kurzelów - kaplica cmentarna pw. św. Anny A A A

Piątek, 15 marca 2024 Autor: Agnieszka Markiton
W 1619 r. powstało w Kurzelowie (gm. Włoszczowa) Bractwo Literackie św. Anny. Fakt erygowania bractwa z pewnością miał podstawowy wpływ na budowę kaplicy św. Anny, stąd jest ona datowana na 1. połowę XVII stulecia.
Do kaplicy podążały procesje, chociaż czasem musiało na tym tle dochodzić do zatargów, skoro w 1763 r. kapituła zmuszona była upomnieć wikarego, Antoniego Ryszewskiego, by nie odmawiał parafianom i prowadził procesję do św. Anny zawsze, gdy tego zechcą. W 1791 r. wokół kaplicy założono cmentarz grzebalny, do budowy płotu używając drewna z rozebranego kościółka św. Wojciecha. W 1877 r. biskup kielecki Tomasz Teofil Kuliński wyraził zgodę kurzelowskiemu proboszczowi (pisze ksiądz Wiśniewski na podstawie zachowanego dokumentu): „...by w kaplicy cmentarnej przezeń zbudowanej  i poświęconej, w ciągu 10 lat mogła się odprawić msza św. z wyjątkiem wielkich uroczystości”.
Kaplica stoi na zachodnim skraju Kurzelowa, na pagórku, na  cmentarzu grzebalnym, niedaleko od dawnej kolegiaty. Jest orientowana, czyli jej prezbiterium skierowane jest na wschód. Zbudowano ją z modrzewia w konstrukcji zrębowej. Swym układem brył przypomina mały kościół – tworzy ją kwadratowa nawa i węższe od niej, mocno wydłużone, trójbocznie zamknięte prezbiterium. Podwaliny ma przykryte okapnikiem – wyżej jest szalunek z pionowych desek „z listwowaniem”.   
Dachy kaplicy są gontowe, strome, o równej linii okapu i zróżnicowanym poziomie kalenic. Połacie dachu nawy miękko „przechodzą” w dach prezbiterium. Od zachodu, nad wejściem znajduje się dwuspadowy daszek wsparty na dwóch słupkach. Nad nim połać z trójkątnym szczytem i „obdaszkiem” – oba z pokryciem gontowym. Bardzo piękna jest wieżyczka sygnaturki. Ma wydatną baniastą podstawę pobitą gontem a na niej arkadową latarenkę, także pokrytą gontem.
 
Źródło: Roman Mirowski, „Drewniane kościoły i dzwonnice Ziemi Świętokrzyskiej”, 2002 r. RM
 
 
Słowniczek:
Konstrukcja wieńcowa (ściana wieńcowa, konstrukcja węgłowa, blok-hauzowa, na zrąb, zrębowa, na zamek) - ściana drewniana znana już w czasach prehistorycznych (od neolitu). Do dzisiaj kontynuowana w rejonach o bogatych tradycjach ciesielskich takich jak Podhale czy Kurpie. Ściana składa się z ułożonych poziomo wieńców z belek drewnianych łączonych w narożach (węgłach) na zamki z ostatkami lub bez nich. Ostatkami nazywa się wystające poza obrys budynku końce belek. Belki leżące na sobie łączy się na ogół dębowymi kołkami - tyblami, chroniąc je przed przesunięciem. Szczelinę pomiędzy nimi należy uszczelnić np. sznurem, pakułami, wysuszonym mchem.
Obdaszek – element architektoniczny w postaci niewielkiego daszka. Inne określenia to fartuch, okap, podstrzesze czy kapnik. W budynkach drewnianych wąski, jednospadowy daszek umieszczony zazwyczaj pomiędzy szczytem a ścianą. Chroni ścianę lub jej fragment przed wodą deszczową oraz stanowi element podziału architektonicznego.
Gont – drewniany materiał do wykonywania pokryć dachowych. Deseczka z drewna iglastego, o przekroju klina, z wpustem wzdłuż szerszej krawędzi. Łączona poprzez wsunięcie jednej deseczki w drugą.
Sygnaturka to mała wieża kościelna, w której zazwyczaj umieszcza się najmniejszy z dzwonów, również nazywany sygnaturką. Na dzwonie tym dzwoniono na Sanctus i na podniesienie.
Latarnia – wieloboczna (czasem walcowa) nadbudówka nad kopułą, służąca do wprowadzenia do jej wnętrza światła. Latarenki w wieżyczkach sygnaturek wprawdzie tej roli nie wypełniają, ale przez analogię są tak samo nazywane.
 
Źródło: pl.wikipedia.org
 
Opracowanie: Agnieszka Markiton
 

ZDJĘCIA

Kaplica cmentarna p.w. św. Anny - Fot. Agnieszka Markiton
Kaplica cmentarna p.w. św. Anny - Fot. Agnieszka Markiton
Kaplica jest orientowana - Fot. Agnieszka Markiton
Trójboczne prezbiterium - Fot. Agnieszka Markiton
Dwuspadowy daszek nad wejściem - Fot. Agnieszka Markiton
Dwuspadowy daszek nad wejściem - Fot. Agnieszka Markiton
Połać z trójkątnym szczytem - Fot. Agnieszka Markiton
Dachy gontowe - Fot. Agnieszka Markiton
Wieżyczka sygnaturki - Fot. Agnieszka Markiton
Wieżyczka sygnaturki - Fot. Agnieszka Markiton
Podwaliny i szalunek z pionowych desek - Fot. Agnieszka Markiton
Wnętrze kaplicy - Fot. Agnieszka Markiton
Późnobarokowy ołtarz - Fot. Agnieszka Markiton
Płaski strop - Fot. Agnieszka Markiton
Polichromie - Fot. Agnieszka Markiton
Polichromie - Fot. Agnieszka Markiton
Chór muzyczny - Fot. Agnieszka Markiton
Rycina: Roman Mirowski
Rycina: Roman Mirowski

31. Międzynarodowy Festiwal Piosenkarzy im. Henryka Morysa i Andrzeja Litwina

W niedzielę, 23 listopada, w sali widowiskowej Wojewódzkiego Domu Kultury w Kielcach odbył się...

Atrakcje II Świętokrzyskiego Jarmarku Bożonarodzeniowego w Kielcach

W najbliższy piątek w Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach rozpocznie się II Świętokrzyski Jarmark...

Nowe nabytki archiwalne Delegatury IPN w Kielcach

3 grudnia (w środę) o godzinie 17.00 w Przystanku Historia na ul. Warszawskiej 5 w Kielcach...

Debata pt. "Pamięć jako odpowiedzialność – dziedzictwo ocalałych"

11 grudnia w Instytucie Kultury Spotkania i Dialogu przy ul. Planty 7 w Kielcach odbędzie się...

„Przebojem przez 90 lat” – koncert jubileuszowy w WDK

W najbliższą sobotę, 15 listopada, o godzinie 18, w sali widowiskowej Wojewódzkiego Domu Kultury...

II Świętokrzyski Jarmark Bożonarodzeniowy

Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego i Wojewódzki Dom Kultury w Kielcach zapraszają w...

Koncert jubileuszowy z okazji 90-lecia Wojewódzkiego Domu Kultury w Kielcach (cz. 1)

15 listopada w Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach odbył się koncert jubileuszowy, zorganizowany...

90-lecie Wojewódzkiego Domu Kultury w Kielcach

Jesienią 2025 r. mija 90. rocznica rozpoczęcia działalności Domu Wychowania Fizycznego i...

Powered by Actualizer & Heuristic
Copyright © 2014 by PIK KIELCE
Licznik odwiedzin: 72 302 050
Polityka prywatności | Mapa strony

Cookies

Ta strona korzysta z cookies, które instalowane są w Twojej przeglądarce, więcej informacji w Polityce Prywatności