W uznawanej za jedną z największych bitew powstania styczniowego pod Borią i Jeziorkiem (obecnie Sudół) powstańcy dowodzeni przez naczelnika wojskowego województwa sandomierskiego Dionizego Czachowskiego rozbili rosyjski oddział majora Ilii F. Klewcowa.
„Naczelnik podstępem zwabił wroga, uciekając ze swoim oddziałem lesistą drogą. W ten sposób sprowokował Rosjan do pościgu. W zasadzce czekały oddziały Jankowskiego, Zielińskiego i Łopackiego z kompanią kosynierów. Finał walki to rozbicie ugrupowania rosyjskiego. Poległ w niej dowódca jekaterynosławskiego pułku dragonów - major Ilja F. Klewcow,
podobnie jak trzech innych oficerów i 90 żołnierzy. Klewcowa pochowano na cmentarzu parafialnym w Opatowie. Dodatkowo Rosjanie stracili w tym starciu swoje tabory i sprzęt wojskowy. Po tej walce D.Czachowski przerzucił swe siły na północ od Ostrowca.Po drodze doszło do jeszcze jednego starcia z Moskalami - pod wsią Lemierze. W obu bojach poległo ośmiu, a rannych zostało 22 Polaków, w tym dwóch oficerów o nazwiskach Kiciński i Manowski”.
Zmarłych z ran powstańców pochowano przy dzisiejszej ulicy Hubalczyków na osiedlu Stawki, a w miejscu mogiły postawiono pomnik usytuowany niedaleko Zespołu Szkół Publicznych nr 2 im. Orląt Lwowskich w Ostrowcu Świętokrzyskim. Na kolumnie krzyża widoczne są herby Rzeczypospolitej - Biały Orzeł, oraz Litwy- Pogoń, a także Rusi- Archanioł Michał. Umieszczony na nim napis głosi:
„Mogiła powstańców zmarłych
w tutejszym lazarecie w latach 1863/64.
Oddali życie za Ojczyznę"
Z kolei bitwę pod Sudołem upamiętniają skromny obelisk przy drodze z Ostrowca Świętokrzyskiego do Bałtowa i kamienna płyta w miejscu prawdopodobnego pochówku poległych pod Lemierzami z napisem:
„Powstańcom z 1863 r poległym o wolność Polski
PTTK Ostrowiec”.
Umieszczono je tam z inicjatywy ostrowieckiego krajoznawcy i społecznego opiekuna zabytków Stanisława Jeżewskiego. W latach 2013-2015 w pobliżu pola bitwy w Sudole ostrowieckie Muzeum Historyczno-Archeologiczne przy współpracy z Miejskim Centrum Kultury organizowało przeprowadzane z dużym rozmachem inscenizacje wydarzeń z maja 1863 roku.
foto. Andrzej Łada
oprac. Norbert Zięba
www.facebook.com/pages/category/Community-Center/Miejskie-Centrum-Kultury-w-Ostrowcu-Świętokrzyskim-140717669314091/
