Jesienią 1947 roku obydwoje zostali osadzeni w mokotowskim więzieniu przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie. Powodem były podejrzenia o udział w konspiracji i szpiegostwo. Ich cele dzieliła cienka ściana. Nawiązali ze sobą kontakt właśnie przez nią, wystukując alfabetem Morse’a różne wiadomości. Zaczęło się od prostych pytań – „kim jesteś, za co siedzisz?”. Kiedy okazało się, że Jerzemu grozi kara śmierci, Wiesława postanowiła za wszelką cenę podtrzymać go na duchu. Pomiędzy wezwaniami na przesłuchania i torturami (oprawcami byli m.in. Humer i Różański), opowiadała Jerzemu krzepiące historie i streszczała książki. Najwięcej czasu poświęciła „Tristanowi i Izoldzie”. Po kilku miesiącach, wciąż porozumiewając się alfabetem Morse’a, Jerzy oświadczył się Wiesi, a ona zgodziła się zostać jego żoną. Zanim jednak mogli się spotkać, minęło niemal 6 lat. Po raz pierwszy na żywo zobaczyli się podczas swojego ślubu w zakładzie karnym w Grudziądzu. Kilka tygodni po ślubie Wiesława, na mocy amnestii, opuściła więzienie. Państwo Śmiechowscy przeżyli wspólnie 55 lat.
Mokotowskie więzienie było miejscem niewyobrażalnego bestialstwa ze strony oprawców, na siłę instalujących w Polsce komunistyczny ład. Z powodów ideologicznych próbowali oni za wszelką cenę upokarzać i pozbawiać godności więźniów politycznych. Stosując różnego rodzaju tortury fizyczne i psychiczne, zmuszali do składania fałszywych zeznań, współpracy z władzą oraz wydawania koleżanek i kolegów, którzy po zakończeniu II wojny światowej nie złożyli broni, bo nie zgadzali się na narzucony porządek. W latach największego terroru – w latach 1945-1956 – w więzieniu wykonano ponad 300 wyroków śmierci. Kilka tysięcy osób zmarło z powodu wycieńczenia lub zakatowania podczas przesłuchań.
Ludzkie dramaty, które rozgrywały się przy ul. Rakowieckiej, były też źródłem niezliczonej ilości pięknych gestów. I o takiej właśnie postawie opowiada sztuka „Przez ścianę” – historia heroicznej walki o drugiego człowieka. Walki podjętej w warunkach upodlenia. To rzecz o miłości, która potrafi wszystko znieść. O miłości, która jest prawdziwie cierpliwa. To opowieść o pięknych ludziach, którzy nie pozwolili zdeptać swojej godności.
Twórcy i wykonawcy:
- Magdalena Krylik – w roli Małej
- Ksawery Szlenkier – w roli Ju
- Leszek Zduń – reżyser
- Rafał Odrobina – muzyka
- Aleksandra Reda – scenografia
Mały Jerzy był ministrantem. Zaraz po maturze w 1965 roku wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Warszawie. Przez dwa lata odbywał przymusową służbę wojskową w jednostce dla kleryków w Bartoszycach. W maju 1972 roku przyjął święcenia kapłańskie. Od początku działalności NSZZ „Solidarność” dawał duchowe wsparcie walczącym robotnikom. Niezłomnością w pomocy prześladowanym w czasach PRL, a także poczuciem humoru zyskał sobie dużą popularność i sympatię. Autorzy filmu przedstawiają losy bohatera na tle kluczowych wydarzeń z historii Polski przełomu lat siedemdziesiątych oraz osiemdziesiątych.
W tytułową rolę wcielił się Adam Woronowicz. Wystąpili również tacy aktorzy jak Marek Frąckowiak, Zbigniew Zamachowski, Radosław Pazura, Joanna Szczepkowska czy Jan Englert.
9. Kielecki Przegląd Polskich Filmów Fabularnych „Historia w filmie”
W programie przeglądu znalazły się filmy w reżyserii Jacka Bławuta, Roberta Glińskiego, Jonathana Glazera, Thora Kleina, Jana Komasy, Marcina Koszałki, Krzysztofa Łukaszewicza, Michała Rogalskiego, Tadeusza Syki i Rafała Wieczyńskiego. Poruszają one problematykę walk Polaków w okresie zaborów o odzyskanie przez Polskę niepodległości, czasów II wojny światowej oraz zawiłych losów Polski i Polaków w czasach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Każdy seans poprzedzony jest wstępem historyka, zaś po pokazie planowana jest dyskusja z udziałem widzów. Pokazy filmowe są okazją do spotkania miłośników filmu oraz historii, rozszerzenia wiedzy na temat najnowszej historii Polski oraz dyskusji i wymiany myśli. Tematyka prezentowanych obrazów często odwołuje się do uroczystości rocznicowych, zarówno ogólnopolskich jak i regionalnych.
Na wszystkie projekcje wstęp jest wolny. Seanse rozpoczynają się o stałej porze, o godz. 18.00. Szczegółowe informacje w kinie „Fenomen” (Wojewódzki Dom Kultury w Kielcach, ul. ks. P. Ściegiennego 2) oraz w Delegaturze Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach (Aleja Na Stadion 1) i Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” w Kielcach (ul. Warszawska 5).
Najbliższe pokazy:
- 12.11.2024: "Geniusze", reż. Thor Klein
- 10.12.2024: "Figurant:. reż. Robert Gliński
- 28.01.2025: "Strefa interesów", reż. Jonathan Glazer
- 11.02.2025: "Powstaniec 1983", reż. Tadeusz Syka
- 11.03.2025: "Orlęta. Grodno' 39", reż. Krzysztof Łukaszewicz
(źródło: Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach)
