Jak odmienia się nazwiska „Paroń”, „Sowa”, „Haręża”? Czy można sobie zastrzec nieodmienność nazwiska?
Pierwsze nazwisko jest zakończone na spółgłoskę i jego odmienność zależy od tego, czy jest męskie czy żeńskie. Jeśli tak nazywa się mężczyzna, wówczas je odmieniamy, np. Jan Paroń, Jana Paronia, Janowi Paroniowi, z Janem Paroniem, o Janie Paroniu. Jeżeli jest to nazwisko żeńskie, to go nie odmieniamy, np. Maria Paroń, Marii Paroń, z Marią Paroń.
Dwa kolejne nazwiska kończą się samogłoską „a” po spółgłosce i są odmienne bez względu na to, czy należą do kobiety czy do mężczyzny. Pierwsze z nich odmieniamy tak jak nazwę ptaka: Jana Sowy, Marii Sowy; Janowi Sowie, Marii Sowie; z Janem Sową, z Marią Sową. Drugie w sposób następujący: Jana Haręży, Marii Haręży; Janowi Haręży, Marii Haręży; Jana Harężę, Marię Harężę; z Janem Harężą, z Marią Harężą; o Janie Haręży, o Marii Haręży (odmienia się tak jak nazwisko „Dymsza”).
Trudno sobie „zastrzec” nieodmienność nazwiska, jeśli reguły gramatyczne nakazują je odmieniać. Mimo że w tradycji rodzinnej nazwisko może nie być odmieniane, należy uwzględniać normę językową. Na przykład nazwisko „Przeniosło” (jeśli jest męskie) należy odmieniać tak jak np. „Fredro”: Jan Przeniosło, Jana Przeniosły, Janowi Przeniośle, z Janem Przeniosłą (Aleksander Fredro, Aleksandra Fredry, Aleksandrowi Fredrze, z Aleksandrem Fredrą).
Czasem zdarza się, że osoba nosząca dane nazwisko ma wybór. Mężczyźni o nazwiskach „Gołąb”, „Kocioł” mogą je odmieniać „Gołębia”, „Kotła” lub „Gołąba”, „Kocioła”, ponieważ oba typy odmiany są poprawne.
Porad językowych udziela prof. zw. dr hab. Marek Ruszkowski – językoznawca, autor ponad 170 publikacji, w tym 10 książek, pracownik naukowy Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, rzeczoznawca podręczników szkolnych Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Pytania do prof. Marka Ruszkowskiego prosimy przesyłać na adres: pik@wdk-kielce.pl (w tytule prosimy zaznaczyć „Porady językowe”).
Pierwsze nazwisko jest zakończone na spółgłoskę i jego odmienność zależy od tego, czy jest męskie czy żeńskie. Jeśli tak nazywa się mężczyzna, wówczas je odmieniamy, np. Jan Paroń, Jana Paronia, Janowi Paroniowi, z Janem Paroniem, o Janie Paroniu. Jeżeli jest to nazwisko żeńskie, to go nie odmieniamy, np. Maria Paroń, Marii Paroń, z Marią Paroń.
Dwa kolejne nazwiska kończą się samogłoską „a” po spółgłosce i są odmienne bez względu na to, czy należą do kobiety czy do mężczyzny. Pierwsze z nich odmieniamy tak jak nazwę ptaka: Jana Sowy, Marii Sowy; Janowi Sowie, Marii Sowie; z Janem Sową, z Marią Sową. Drugie w sposób następujący: Jana Haręży, Marii Haręży; Janowi Haręży, Marii Haręży; Jana Harężę, Marię Harężę; z Janem Harężą, z Marią Harężą; o Janie Haręży, o Marii Haręży (odmienia się tak jak nazwisko „Dymsza”).
Trudno sobie „zastrzec” nieodmienność nazwiska, jeśli reguły gramatyczne nakazują je odmieniać. Mimo że w tradycji rodzinnej nazwisko może nie być odmieniane, należy uwzględniać normę językową. Na przykład nazwisko „Przeniosło” (jeśli jest męskie) należy odmieniać tak jak np. „Fredro”: Jan Przeniosło, Jana Przeniosły, Janowi Przeniośle, z Janem Przeniosłą (Aleksander Fredro, Aleksandra Fredry, Aleksandrowi Fredrze, z Aleksandrem Fredrą).
Czasem zdarza się, że osoba nosząca dane nazwisko ma wybór. Mężczyźni o nazwiskach „Gołąb”, „Kocioł” mogą je odmieniać „Gołębia”, „Kotła” lub „Gołąba”, „Kocioła”, ponieważ oba typy odmiany są poprawne.
Porad językowych udziela prof. zw. dr hab. Marek Ruszkowski – językoznawca, autor ponad 170 publikacji, w tym 10 książek, pracownik naukowy Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, rzeczoznawca podręczników szkolnych Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Pytania do prof. Marka Ruszkowskiego prosimy przesyłać na adres: pik@wdk-kielce.pl (w tytule prosimy zaznaczyć „Porady językowe”).
