Zanim jednak doszło do zastąpienia biskupiego dworu pałacykiem Tomasza Zielińskiego, w roku 1752 w sąsiedztwie stajen i dawnego spichrza urządzono maneż – szkołę jazdy konnej, z niemiecka nazywany rajtszulą. Budynek maneżu, czy może raczej ujeżdżalni, dostawiono do nowego, południowego muru „zamku” i nakryto nie osłoniętą od wewnątrz więźbą dachową. W wieku XIX, już po przejęciu przez rząd biskupich włości i zabudowań, rajtszulę przerobiono na budynek mieszkalny.
W roku 1847 budynek wydzierżawił Tomasz Zieliński, od roku powołany na stanowisko naczelnika powiatu kieleckiego. Zieliński był postacią bardzo ciekawą, i wielce zasłużoną - jako kolekcjoner dzieł sztuki i mecenas wspierający artystów. Urodził się w roku 1802 w Krakowie i tam ukończył gimnazjum. Z Krakowa, czemu trudno się dziwić znając atmosferę tego miasta, wyniósł zainteresowania sztuką. Jednak początkowo zajął się głównie robieniem kariery urzędniczej - w roku 1829 wstąpił do służby w policji w Warszawie, awansując do stopnia komisarza. Wysokie stanowisko służbowe z pewnością stało się pomocne w jego działalności jako mecenasa sztuki – łatwiej było mu prowadzić w stolicy artystyczny salon i rozwijać kolekcjonerskie pasje. W roku 1846 odszedł jednak na własną prośbę z policji, przyjechał do Kielc, by oprócz pełnienia funkcji naczelnika powiatu, przejść do historii miasta i regionu jako wybitny kolekcjoner i jak to wówczas nazywano „miłośnik starożytności”. Choć ogromna kolekcja po jego śmierci uległa niestety rozproszeniu, pamięć po naczelniku Zielińskim pozostała. Istotny na to wpływ ma z pewnością niezwykle oryginalna budowla przez niego stworzona, która przetrwała do dziś /dzięki remontom i pracom konserwatorskim, służąc niemal nieprzerwanie kulturze.
Pierwszym etapem budowy było przekształcenie budynku mieszkalnego po dawnej rajtszuli w romantyczny pałacyk. Wnętrza budynku przerobiono, aby lepiej mogły służyć celom recepcyjnym i ekspozycyjnym. Główny salon otrzymał wystrój klasycystyczny a od strony południowej dostawiono taras. W latach 1851 – 57 od wschodu dobudowano neogotycką oficynę składającą się z trzech brył: wieży, oranżerii i baszty. Oficynę przeznaczył Zieliński dla młodych artystów. Starszych i już zasłużonych uhonorował specjalnie wzniesionym w ogrodzie słupem pamiątkowym, na którym znajdowały się nazwiska twórców.
W południowo zachodniej części posesji zbudowany został pawilon ozdobiony neorenesansowym detalem, a obok niego stajnia z wozownią. Pomiędzy tymi obiektami a głównym budynkiem pałacu wzniesiono bramę, od góry nakrytą półkolistym łukiem, ozdobioną niszami. Od strony parku zespół zamykał mur z małą, ale za to niezwykle romantyczną, neogotycką basztą, do dzisiaj przez wszystkich mieszkańców Kielc nazywaną Plotkarką.
Tekst: Roman Mirowski,
Żródło: Roman Mirowski, Świętokrzyski album, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie - Regionalny Ośrodek w Kielcach / Mediateka. 2004.
Słowniczek:
Neogotyk, styl w architekturze, a także rzemiośle artystycznym, nawiązujący formalnie do gotyku, powstały około połowy XVIII wieku w Anglii i trwający do początku XX wieku, zaliczany do historyzmu.
Neorenesans - nurt w architekturze XIX-wiecznego historyzmu, nawiązujący formalnie do architektury renesansowej. W krajach Europy Środkowej nawiązywano przede wszystkim do tzw. renesansu północnego. Neorenesans osiągnął największe znaczenie między 1870 i 1890.
Nisza – wnęka, wgłębienie w fasadzie lub w ścianie wewnątrz budynku przeznaczona do celów zdobniczych, kultowych. Stawiano w niej posągi, urny albo pozostawiano puste (w okresie manieryzmu). Wgłębienie może być prostokątne lub półokrągłe, górą zamknięte prosto gzymsem lub półkolem – konchą.
Klasycyzm (z łac. classicus - doskonały, pierwszorzędny, wzorowy, wyuczony) – styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do osiągnięć starożytnych Greków i Rzymian. W Europie tzw. "powrót do źródeł" (klasycznych) pojawił się już w renesansie, a następnie występował równolegle do baroku, czyli od XVII wieku do końca wieku XVIII, w niektórych krajach trwał do lat 30. następnego stulecia, a nawet dłużej. Styl ten szczególnie nawiązywał do antyku.
Oficyna (łac. officina, warsztat) w architekturze oznacza budynek albo boczną lub tylną część kamienicy lub innego budynku znajdującą się w tylnej części działki budowlanej, bez dostępu bezpośrednio z ulicy. Okna oficyny wychodzą na podwórze, wejście prowadzi przez sień lub przejazd bramy głównego budynku oraz przez podwórze. Przeznaczona była na mieszkania służby, robotników, a także stajnie, kuźnie, a wcześniej także kuchnie. Oznacza również służbówkę, budynek nieopodal pałacu lub dworu świadczący usługi bezpośrednio dla budynku głównego (pralnie, kuchnie, piekarnie, pomieszczenia służby), stanowiący nieraz bok dziedzińca gościnnego (wjazdowego).
Źródło: pl.wikipedia.org
