W DZIESIĘCIOLECIE
ODZYSKANIA
NIEPODLEGŁOŚCI
POMNIK
UFUNDOWALI
KOLEJARZE.
Od południa:
12 SIERPNIA 1914 R.
PADŁY PIERWSZE STRZAŁY
W WALCE
O NIEPODLEGŁOŚĆ.
1929
ODSŁONIĘCIE POMNIKA
1939
ZBURZENIE POMNIKA PRZEZ NIEMCÓW
11 LISTOPADA 2002
Z INICJATYWY ŻOŁNIERZY
ARMII KRAJOWEJ
POMNIK ODBUDOWAŁO
SPOŁECZEŃSTWO.
Od północy:
ŻOŁNIERZY
LEGIONÓW POLSKICH
Pomnik tworzył ok. 5-metrowej wysokości postument z piaskowca szydłowieckiego, zwieńczony rzeźbą kuli ziemskiej z orłem w koronie piastowskiej rozrywającym kajdany i zrywającym się do lotu.
Uroczystego odsłonięcia 3 listopada 1929 r. dokonał przybyły do Kielc ze Spały z nieoficjalną wizytą prezydent Polski Ignacy Mościcki. Józefa Piłsudskiego reprezentował gen. Andrzej Galica.
Pomnik został zniszczony przez Niemców we wrześniu 1939 r. Z inicjatywy mjr. Stanisława Parlaka, piłsudczyka i żołnierza Armii Krajowej, stojącego na czele komitetu społecznego prof. Adama Massalskiego, Jerzego Zawadzkiego oraz projektanta Henryka Dłużewskiego przystąpiono do jego odbudowy, co uwieńczono uroczystym odsłonięciem monumentu 11 listopada 2002 r. Rekonstrukcja stała się możliwa dzięki szczegółowej fotografii, przechowanej przez Jacka Zatorskiego ze Skarżyska-Kamiennej.
Obecny pomnik ma ok. 11 m wysokości. Czwórgraniasty postument stojący na podwójnym cokole wykonany jest z granitu. Składa się z trzech odrębnych części. W dolnej umieszczono wykonane z brązu cztery okazałe, pamiątkowe płyty, a w środkowej cztery emblematy. Frontowa płyta wschodnia opatrzona jest napisem. Południowa posiada płaskorzeźbę orła strzeleckiego. Zachodnia ma krzyż grunwaldzki z orłem, nad datą 1929. Na północnej umieszczono w górnej części krzyż legionowy z literami L P i datami 1914 oraz 1918 na ramionach, a także centralnym wieńcem laurowym, wewnątrz którego znajduje się monogram JP. W części środkowej, od wschodu i zachodu, umocowano kwadratowe płyty z symbolem kolejarskim, a od południa i północy - krzyż grunwaldzki z orłem i napisem bojownikom niepodległości. Na obelisku znajduje się ponad półmetrowa kula ziemska, z której do lotu zrywa się ważący 700 kg i wysoki na półtora metra, wykonany z brązu, orzeł w koronie wazowskiej.
Źródło: Cezary Jastrzębski, Konrad Otwinowski, Magdalena Otwinowska, Miejsca pamięci narodowej w Kielcach, Muzeum Historii Kielc 2010 r.