Ośmiorak z Rudy Pilczyckiej został wzniesiony w 1914 r. przez cieślę zatrudnionego na stałe w majątku. Jest to typowy dla XIX wieku dom wielorodzinny dla służby dworskiej.
Do 1945 roku stanowił on własność prywatną rodziny Zamojskich, a następnie, po upaństwowieniu folwarku przeszedł na własność gminy Słupii, a od 1977 roku należał do gminy Łopuszno.
W budynku znajdowały się mieszkania dla ośmiu rodzin zatrudnionych w miejscowym folwarku. Były to: cztery rodziny fornali pracujących przy zwózce drzewa z lasu, dwie – stróżów, jedna stangreta i jedna rodzina pracująca przy obsłudze dworu.
Ośmiorak jest budynkiem szeroko frontowy, drewnianym wzniesionym na rzucie prostokąta. Składa się z ośmiu półtoratraktów o programie: sień z wydzieloną z niej komorą i izbą. Mieszkania są zestawione w ten sposób, że cztery izby sąsiadują ze sobą i są obsługiwane przez jeden komin. Komunikacja pomiędzy pomieszczeniami, stanowiącymi jedno mieszkanie, występuje w dwóch wariantach: wejście do izby i komory znajduje się w sieni oraz z sieni wiodą drzwi wyłącznie do izby, a dopiero z izby do komory.
Został on zbudowany na podmurówce z kamienia łamanego. Na niej położono przyciesie z sosnowych bali tartych. Ściany wzniesione są z krawędziaków tartych, które w narożnikach są węgłowane na nakładkę dwustronną ukośną z ostatkami. W budynku zastosowano również łątki, co powodowane było niewystarczającą długością bali w stosunku do szerokości obiektu. Ściany wewnątrz budynku oraz jedna ze ścian zewnętrznych są pobielone.
Każda izba wyposażona jest w jeden otwór okienny, w który wprawiono okna typu skrzynkowego. Od strony zewnętrznej okna obramowane są opaskami. Są one usytuowane w elewacji wschodniej i zachodniej. Składają się z dwóch lub czterech kwater. Kwatery zawieszone są na zawiasach i otwierają się na zewnątrz. Środkowe kwatery w oknach czterokwaterowych przybite są na stałe. W każdej kwaterze znajduje się po trzy szyby.
Drzwi zewnętrze wykonane są z desek łączonych na wpust i wypust. Dawniej zawieszone były na zawiasach pasowych przybitych do desek gwoździami. Nad drzwiami znajduje się kwatera okienna w kształcie leżącego prostokąta składająca się z trzech szybek.
Obiekt, nakryty jest dwuspadowym dachem o konstrukcji krokwiowo-płatwiowej z dwoma ukośnymi ścianami stolcowymi. Całość pokryta jest gontem. Szczyty szalowane są przybitymi pionowo deskami.
Nad wszystkimi pomieszczeniami znajdują się powały wykonane z desek połączonych ze sobą na styk. Spoczywają one na fazowanych tragarzach, po jednym w sieniach oraz po cztery w izbach. Podłogi wykonane są z desek położonych na legarach.
Budynek posiada dwa kominy. Każdy z nich obsługuje po cztery izby. W każdej izbie znajduje się trzon kuchenny starego typu bez kapy, piec chlebowy, piec ogrzewczy i zapiecek. Wszystkie urządzenia ogniowe, oprócz jednego trzonu kuchennego wzniesionego z kafli, zbudowane są z cegły łączonej gliną. Każdy trzon kuchenny zaopatrzony jest w blachy z „fajerkami”. Natomiast otwory paleniska i popielnika zabezpieczone są metalowymi drzwiczkami.
Dziś obiekt pełni funkcje hotelu. Ponadto w sezonie turystycznym organizowane są tu pokazy pieczenia chleba i przyrządzania tradycyjnych potraw oraz ich degustacje.
Źródło: Archiwum Muzeum Wsi Kieleckiej
Słowniczek:
Przycieś (podwalina) w budownictwie drewnianym: podstawa wykonana z odpowiednio spojonych belek, na której opiera się ściana.
Węgłowanie – w konstrukcji zrębowej ciesielski sposób łączenia ze sobą belek w węgłach, czyli narożnikach. Zazwyczaj pod kontem prostym, choć nie zawsze – np. przy wielobocznych zamknięciach prezbiterium.
Ostatki - wychodząca poza zewnętrzne lico ściany budynku część bala lub belki stropowej. Dłuższe ostatki pełniące rolę wsporników noszą nazwę rysiów, a ostatek bali pod rysiami - podrysiów.
Łątki słupki - elementy pionowe połączone na czopy z podwaliną i oczepem. W słupkach w konstrukcji tradycyjnej są wykonane podłużne wyżłobienia, czasem bruzdy otrzymuje się przez nabicie listew.
Krokiew - ukośna belka, najczęściej drewniana w wiązarach dachowych oparta na belce wiązarowej lub oczepie, wzmacniana często jętką lub podpierana płatwią. Na niej, za pośrednictwem łat opiera się pokrycie dachowe.
Stolec - słup drewniany w konstrukcji wiązara płatwiowo-kleszczowego, element ustroju (konstrukcji) ramy nośnej (stolcowej). Rama składa się z dwóch lub więcej słupków ustawionych na belkach stropowych lub płatwi leżącej na stropie w kierunku prostopadłym do wiązarów. Płatew ta jest często nazywana podwaliną. Słupki połączone są ze sobą płatwią, na której opierają się krokwie. Rama usztywniona jest w kierunku podłużnym mieczami a w kierunku poprzecznym kleszczami.
Gont – drewniany materiał do wykonywania pokryć dachowych. Deseczka z drewna iglastego, o przekroju klina, z wpustem wzdłuż szerszej krawędzi. Łączona poprzez wsunięcie jednej deseczki w drugą.
Ściany szalowane – czyli deskowane w celu umocnienia, uszczelnienia lub dekoracji konstrukcji.
Tragarz (sosręb, sosrąb, siestrzan) - główna belka w stropie drewnianym. Biegnie w kierunku poprzecznym do pozostałych belek. Zazwyczaj ma większy przekrój. W przeszłości sosręb często pełnił funkcję ozdobną. Umieszczano na nim datę wzniesienia budynku, opatrywano go znakiem (gmerkiem) cieśli lub nazwiskiem właściciela; bywał też pokryty ornamentem albo zdobiony sentencjami i życzeniami.
Legar - drewniana belka, na której układa się deski podłogi. Określenie to używane jest także w stosunku do podkładów pod ciężkie przedmioty.
