Prof. zw. dr hab. Wiesław Caban ukończył szkołę podstawową w swojej rodzinnej miejscowości, a następnie Liceum Ogólnokształcące w Złoczewie (1965). W latach 1965–1970 odbył studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego. Doktoryzował się w 1980 roku na tej uczelni, a stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii uzyskał w 1990, również na UŁ, w oparciu o rozprawę Z dziejów powstania styczniowego w rejonie Gór Świętokrzyskich.W 1999 roku otrzymał tytuł profesora. Za opublikowaną w 2001 roku książkę Służba rekrutów z Królestwa Polskiego w armii carskiej w latach 1831–1873 otrzymał Nagrodę im. prof. Jerzego Skowronka. W latach 1970–1975 był pracownikiem Muzeum Narodowego w Kielcach, a następnie Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Kielcach. W 1975 roku rozpoczął pracę w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach (obecnie Uniwersytet Jana Kochanowskiego).
Jest członkiem Komisji do Badań Diaspory Polskiej PAN. Wcześniej należał do Wydziału Nauk Społecznych Polskiej Akademii Nauk. Jego zainteresowania badawcze obejmują: dzieje polskich zrywów niepodległościowych (w szczególności powstania styczniowego), stosunki polsko-rosyjskie w XIX i początkach XX w., przemiany społeczno-gospodarcze i kulturalne w Królestwie Polskim, a także biografistykę polonijną.
