Wariacje na temat Paganiniego to parafraza słynnego ostatniego Kaprysu a-moll op. 1 nr 24 na skrzypce solo Niccolo Paganiniego, dokonana przez Witolda Lutosławskiego w 1941 roku. Oryginał składa się z tematu, 11 wariacji i finału, które polski kompozytor, nie zmieniając w zasadzie faktury, opracował z wirtuozowską brawurą w wersji na dwa fortepiany. Utwór włączyły do swojego repertuaru wybitne duety. W 1977 roku amerykańska pianistka pochodzenia polskiego – Felicja Blumental – poprosiła Lutosławskiego o napisanie Wariacji na fortepian i orkiestrę. W tej wersji wirtuozowska partia fortepianu ma znaczenie pierwszoplanowe, natomiast orkiestra raz prowadzi dialog z instrumentem solowym, innym razem stanowi dla niego barwne tło. W ten sposób powstało błyskotliwe dzieło, porywające energią, w którym „przeniesienie specyficznych cech faktury skrzypcowej na teren klawiatury dokonane zostało z iście Lisztowską maestrią”. To ostatnie opracowanie będzie miało swoje pierwsze wykonanie w Kielcach
Kaprys „demona skrzypiec” stał się źródłem inspiracji innego znakomitego twórcy – rosyjskiego kompozytora Sergiusza Rachmaninowa. Jego Rapsodia na temat Paganiniego op. 43 powstała w roku 1934 na emigracji w Szwajcarii, nad Jeziorem Czterech Kantonów, gdzie zbudował sobie dom. Miejsce to przypominało mu utraconą po rewolucji 1917 roku ojczyznę oraz dawną rodzinną posiadłość – Iwanowkę. Być może tęsknota za Rosją kazała autorowi []Preludium cis-moll wpleść do utworu melodię średniowiecznej sekwencji i]Dies irae, włączanej zwykle do mszy żałobnej. []Rapsodia składa się z 24 wariacji, w których temat Paganiniego poddawany jest najrozmaitszym przemianom melodycznym, rytmicznym, fakturalnym.
Dzieła te – Wariacje na fortepian i orkiestrę Lutosławskiego oraz i]Rapsodię Rachmaninowa – usłyszymy w interpretacji polskiego pianisty, Zbigniewa Raubo – laureata konkursu m.in. w Bolzano w 1991 czy w Utrechcie w 1992, profesora Akademii Muzycznej w Katowicach, wychowawcy wielu utalentowanych artystów.
Za najważniejsze w twórczości fińskiego kompozytora uważane jest jego siedem symfonii, z których najbardziej popularne to II i V Symfonia. Ich wspólną cechą jest, jak napisano „ atmosfera kojarząca się z reklamą linii lotniczych Finnair (lasy i jeziora z lotu ptaka) oraz to, że w obu wypadkach kompozytor zostawia najbardziej chwytliwą melodię na deser”.
Na dzisiejszy wieczór wybrana została V Symfonia Es-dur op. 82, którą wykona Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Świętokrzyskiej pod dyrekcją włoskiego mistrza batuty – Allesandro Crudele. Artysta jest głównym dyrygentem Orkiestry UniMi w rodzinnym Mediolanie, prowadził również znane orkiestry m.in. Berlina, Melbourne, Pragi oraz słynną The Orchestra Sinfonica Arturo Toscanini. Zajmuje się także dyrygenturą operową. Obecnie związany jest z Berlinem, gdzie opieką artystyczną otacza go Sir Simon Rattle.
ZBIGNIEW RAUBO
Laureat Konkursu im F. Busoniego w Bolzano (1991), im F. Liszta w Utrechcie (1992) – jak dotąd, jest jedynym polskim laureatem tego prestiżowego konkursu – oraz Konkursu im K. Szymanowskiego w Łodzi (1987). Ukończył z wyróżnieniem katowicką Akademię Muzyczną w klasie prof. Andrzeja Jasińskiego, którego następnie został asystentem. Aktualnie pracuje na stanowisku profesora w macierzystej uczelni. W czerwcu 2013 Prezydent RP nadał mu tytuł profesora sztuk muzycznych. Koncertował we wszystkich filharmoniach w kraju. W swoim repertuarze posiada ponad 30 utworów na fortepian z orkiestrą. Wśród jego dokonań artystycznych znajduje się m.in. występ z recitalem na Festiwalu Chopinowskim w Vancouver, Festiwalu „Poolse Meesters” w Belgii, jak również kursy mistrzowskie i koncert w ramach Festiwalu Campos do Jordao w Brazylii. Dokonał szeregu nagrań dla krajowych i zagranicznych firm fonograficznych, m.in. dla japońskich filii firm Deutsche Gramophon i RCA, International Music Corporation, firmy DUX i Żuk Records. Jako kameralista miał możność współpracy estradowej z takimi zespołami, jak Kwartety: Śląski, Wilanów i Camerata, a także z wybitnymi solistami, m.in. z Bartłomiejem Niziołem i Urszulą Kryger. Prowadzi aktywną działalność pedagogiczną, obok etatowej pracy w Akademii Muzycznej w Katowicach spotyka się z młodzieżą pianistyczną na licznych kursach, udziela się również, konsultując szkolnictwo muzyczne niższych szczebli. Brał udział w pracach jury konkursów krajowych i zagranicznych, m.in. w Ogólnopolskim Konkursie im. F. Chopina w Warszawie (2010) oraz Chopin Competition in Asia w Japonii (2011). Wśród jego wychowanków można znaleźć laureatów konkursów muzycznych – im. Liszta we Wrocławiu, im. Liszta w Parmie, Ogólnopolskiego Konkursu im. Chopina w Warszawie, Festiwalu Pianistyki Polskiej w Słupsku i innych.
ALESSANDRO CRUDELE
Wybitny dyrygent włoski, urodził się w Mediolanie. Studiował grę na skrzypcach i kompozycję w Konserwatorium Giuseppe Verdiego. Naukę kontynuował u Gianluigi Gelmettiego w Accademia Chigiana w Sienie, gdzie przyznano mu wiele stypendiów i najbardziej prestiżową nagrodę – „Dyplom d'onore”. Międzynarodowa kariera artysty rozwijała się bardzo szybko; wkrótce prowadził prestiżowe orkiestry, jak: Bamberg and Berlin Symphonies, the Melbourne Symphony, the Malaysian Philharmonic, the Israel Symphony, the Orchestra Sinfonica Arturo Toscanini, the Orquestra Sinfónica do Porto Casa da Música, the Prague Symphony Orchestra fok oraz the Hong Kong Sinfonietta. W 2000 został mianowany głównym dyrygentem Orkiestry UniMi w Mediolanie, która pod jego kierownictwem w ciągu zaledwie dwóch lat zyskała duże uznanie i dziś koncertuje ze znanymi solistami, takimi jak Paul Badura-Skoda, Kolja Blacher, Stefana Dohr, Viviane Hagner, Albrecht Mayer, Gerhard Oppitz, Vadim Repin, Lilya Zilberstein. W 2003 zadebiutował z Orkiestrą dell'Accademia del Teatro alla Scala, po czym natychmiast zaproponowano mu nawiązanie regularnej współpracy. W 2005 koncert pod jego kierownictwem z okazji tournée orkiestry Niemiec został nagrany i nadawany przez zachodnioniemiecki Broadcasting Corporation (WDR). Artysta zajmuje się również dyrygenturą operową (asystent Gianluigi Gelmettiego). Zadebiutował w operze Rossiniego Il Signor Bruschino. Pracował w Teatro alla Scala w Mediolanie, Covent Garden w Londynie i w Operze w Rzymie. Jego repertuar obejmuje muzykę od XVII wieku do współczesności. Ponadto był wysoko ceniony za interpretacje muzyki francuskiego impresjonizmu (nagrał DVD z utworami Ravela i Debussy'ego). Obecnie jest związany z Berlinem, gdzie jego mentorem jest Sir Simon Rattle.
Zapraszamy 20 września o godzinie 19.00.
Tekst: Urszula Sokołowska - Filharmonia Świętokrzyska
