Sobota, 20 kwietnia 2024 - Agnieszki, Amalii, Czecha

Polskie zwyczaje wielkanocne A A A

Czwartek, 1 kwietnia 2021 Autor: Edyta Ruszkowska
Polskie ludowe zwyczaje i tradycje przybliża Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach.

Wielki Czwartek

W wielkoczwartkowej liturgii ostatni raz przed Wielkanocną Niedzielą biją wszystkie dzwony w kościele, potem zastępuje się je kołatkami zwanymi również klekotkami. Z kołatkami i kluczami biegały także dzieci wokół domu wołając: Myszy, szczury do dziury. Miało to chronić przed szkodnikami, ale też przed złodziejami. Dzieci biegały z kołatkami także po wsi, robiąc hałas, aby wygonić Wielki Post i przy tym się dobrze bawiły.

Wielki Piątek

To jedyny dzień w roku, kiedy w kościele nie odprawiana jest msza święta. Wierni tradycyjnie modlą się przy Grobie Pańskim. Harcerze i młodzieżowe drużyny strażackie często pełnią wartę przy grobie, aż do rezurekcji. Dawniej w ten dzień obowiązywały takie same zachowania jak podczas żałoby, czyli ubierano się na czarno, nie można było krzyczeć, a nawet głośno rozmawiać, wykonywać hałaśliwych prac. Zatrzymywano zegary i zasłaniano lub odwracano do ściany lustra, by oglądający się w nich człowiek w ten dzień nie spostrzegł diabła. W Wielki Piątek przygotowywano także potrawy, które były spożywane w niedzielę oraz pisanki do wielkanocnego koszyczka.

Wielka Sobota

Wielka Sobota to dzień poświęcenia pokarmów. Dawniej wierzono, że w Wielką Niedzielę nie można zjeść czegoś, co nie było poświęcone, więc starano się poświęcić jak najwięcej pokarmów. Dziś święconka mieści się już do koszyczka.  Jego zawartość w różnych regionach Polski może się nieco różnić, ale nie może w nim zabraknąć: chleba, jajek-pisanek, baranka, wędlin, chrzanu, soli, a ponadto mogło być też masło, babka, ser, buteleczka z octem. Każdy z tych produktów ma symboliczne znaczenie. Chleb symbolizuje ciało Chrystusa, ma zapewniać pomyślność i dobrobyt. Jajko jest symbolem wiecznie odradzającego się życia, było ochroną od złych mocy, chrzan – siły fizycznej, także znak pokonania goryczy męki Zbawiciela. Wędlina zapewnia zdrowie i dostatek, sól posiada moc odstraszania wszelkiego zła, a umieszczona w święconce, ma chronić przed zepsuciem.

Wielka Niedziela

Świętowanie dawniej i dziś rozpoczynamy od mszy św. zwanej rezurekcją, która odprawiana się wcześnie rano. Podczas mszy świętowano zmartwychwstanie Chrystusa strzelaniem z petard. Dziś także spotyka się ten zwyczaj podczas tej porannej liturgii. Dopiero po powrocie z kościoła można zacząć jeść przygotowane wcześniej potrawy. Tak jak w Boże Narodzenie rodzina spotyka się przy stole podczas kolacji wigilijnej, tak w Wielkanoc spotyka się podczas śniadania w Niedzielę Wielkanocną i wszyscy składają sobie życzenia dzieląc się jajkiem. Na udekorowanym bukszpanem i rzeżuchą stole powinny znaleźć się tradycyjne potrawy wielkanocne takie jak: żurek, czyli barszcz biały, kiełbasa – zwykle biała, na ciepło, szynka wędzona w jałowcowym dymie, ćwikła z chrzanem, pieczone mięso, własnoręcznie wykonana babka, mazurek z artystycznymi dekoracjami, ale każde gospodarstwo domowe ma zapewne także swoje, dodatkowe potrawy, które zawsze są przygotowywane na święta.

Poniedziałek Wielkanocny

Lany poniedziałek to dzień zabaw i psikusów, zwany także śmigus-dyngus. Dawniej śmigus i dyngus były osobnymi zwyczajami – śmigus oznaczał tradycyjne smaganie, czyli uderzanie wierzbowymi gałązkami lub polewanie wodą. Wszystko w formie zabawy – chłopcy smagali dziewczęta po gołych łydkach. Dyngus to inaczej wykup. Chłopcy chodzili od domu do domu i w zamian za życzenia i śpiew domagali się wykupu w postaci pisanek, słodyczy, pieniędzy. Dziś już praktykowane jest tylko polewanie wodą.

W Poniedziałek Wielkanocny po wioskach chodzili także dyngusiarze, czyli przebierańcy, którzy wodzili ze sobą koguta, stąd nazwa tego zwyczaju – kurek dyngusowy. Na początku wykorzystywano do tego żywego koguta, a z czasem jego miejsce zajął sztuczny ptak zrobiony z drewna, gliny lub upieczony z ciasta, przybrany piórami i wstążkami, którego najczęściej umieszczano w wózku dyngusowym i tak dyngusiarze – „koguciarze” – obchodzili domy w całej wsi. Kawalerowie śpiewali piosenki, składali życzenia, grali na skrzypcach, bębnie, zbierali datki, polewali dziewczęta wodą, a wszystko miało charakter zalotów do panien na wydaniu. Chodzenie z kogutem w okresie wiosennym było nawiązaniem do pradawnych wierzeń związanych z wigorem, energią życiową i płodnością. Kogut jako wojowniczy ptak o silnym popędzie rozrodczym, jurności, zawsze pojawiał się w czasie, kiedy należało zadbać o obfitość plonów w nowym cyklu wegetacyjnym, stąd jego obecność również podczas Wielkanocy.

Na podstawie: https://www.gov.pl/web/kulturaisport/wielkanoc
Źródło: OMPiO

Konkurs pt. "Kapliczki w obiektywie. Uwiecznij ducha tradycji"

Wojewódzki Dom Kultury w Kielcach i Muzeum Wsi Kieleckiej zapraszają fotografów-amatorów do...

Bebelno - Kościół parafialny p.w. Narodzenia NMP

Pierwsza wzmianka o parafii w Bebelnie (gm. Włoszczowa) pochodzi z wieku XV, z czasów Długosza,...

Zespół UŚMIECH szykuje premierową inscenizację na tegoroczne SANS w Lublinie

"Bar, czyli wspomnienie" – taki tytuł będzie nosiła premierowa inscenizacja taneczna, która...

IX Kielecki Przegląd Polskich Filmów Fabularnych „Historia w filmie”

We wtorek, 16 kwietnia, w kinie Fenomen w Wojewódzkim Domu Kultury im. Józefa Piłsudskiego w...

XX Festiwal Wielkopostny - Daleszyce 2024

17 marca w kościele pw. Św. Michała Archanioła w Daleszycach odbył się koncert finałowy XX...

Wybitny skrzypek Mieczysław Jaroński bohaterem kolejnej pocztówki z cyklu "KielczaNIE NIEzwykli, NIEzapomniani"

Nakładem Poczty Polskiej ukazała się kontynuacja cyklu „KielczaNIE NIEzwykli, NIEzapomniani”, w...

Spotkanie z Katarzyną Nosowską

10 kwietnia o godz. 17.30 w Poczytalni na dVoRcu z kieleckimi czytelnikami i fanami spotka się...

Wernisaż wystawy absolwentów kieleckiego Plastyka w Galerii Winda

Kieleckie Centrum Kultury zaprasza na wernisaż prac dyplomowych uczniów Państwowego Liceum Sztuk...

Powered by Actualizer & Heuristic
Copyright © 2014 by PIK KIELCE
Licznik odwiedzin: 61 349 997
Polityka prywatności | Mapa strony

Cookies

Ta strona korzysta z cookies, które instalowane są w Twojej przeglądarce, więcej informacji w Polityce Prywatności